یادداشت اختصاصی احسان قمری، تحلیلگر مسائل اقتصادی؛
تحلیل تجارت خارجی در ایستگاه دهم
میانگین صادرات ماهانه 10 ماهه منتهی به اول بهمن ماه برابر با ۴/۷ میلیارد دلار بود و تلاش مجموعه‌های سیاست‌گذاری و تصدیگری صادرات باید این باشد مجموع صادرات ماه‌های بهمن و اسفند حداقل برابر با ۱۲/۳ میلیارد دلار باشد تا هدف رشد ۲۳ درصدی صادرات سال جاری محقق شود .
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ تجارت خارجی کشور در 10 ماهه سال جاری با وزن ۱۵۸میلیون تن به ۱۰۳/۸میلیارد دلار رسید. از مجموع اعداد فوق، صادرات با وزن ۱۲۷/۳ میلیون تن به ۴۷/۷میلیارد دلار و واردات با وزن ۳۰/۷میلیون تن به ۵۶میلیارد دلار رسید.
برای اینکه تحلیل دقیقی از تجارت خارجی کشور داشته باشیم، نسبت به بررسی وضعیت تجارت خارجی در دی‌ماه ۱۴۰۳ اقدام و در نهایت مقایسه ای میان وضعیت یادشده با تجارت خارجی در ماه قبل (آذرماه) از یکسو و دی‌ماه سال ۱۴۰۲از سوی دیگر انجام خواهد شد. ذکر این نکته ضروریست که تراز تجاری 10 ماهه کشور برابر با ۸/۳- میلیارد دلار بوده که میانگین ۸۳۰-میلیون دلار در هر ماه را نشان می دهد.
از نقطه نظر واردات، ارزش واردات در دی ماه سال جاری از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب ۲/۸میلیون تن و ۵/۲ میلیارد دلار بود
در شرایط خوشبینانه و استمرار این وضعیت، تراز تجاری در پایان سال به عدد ۹/۹- (حدود ۱۰- میلیارد دلار) خواهد رسید که نسبت به تراز تجاری ۱۶/۸- سال ۱۴۰۲، از رشدی معادل ۴۰درصد برخوردار خواهد بود . این رشد تراز تجاری به دلایل مختلف بوده که بیش از آنکه ناشی از افزایش صادرات و کاهش واردات باشد، ناشی از تسریع در ایفای تعهدات ارزی صادرکنندگان از طریق بازار توافقی ارز بوده که نتیجتا انگیزه صادرکنندگان برای رشد صادرات را افزایش داده است.
صادرات غیر نفتی کشور در دی ماه سال‌جاری با وزن ۱۱میلیون تن به ۴/۵۶میلیارد دلار رسید که نسبت به آذرماه ( ۱۲/۵۸میلیون تن و ۴/۹۹ میلیارد دلار) به ترتیب، ۱۲/۶ درصد و ۸/۶ درصد کاهش نشان می دهد. این در حالی است که صادرات غیر نفتی در آذرماه ۱۴۰۳نسبت به ماه قبل خود یعنی آبان‌ماه، ۱۳/۲و ۱۰/۹درصد کاهش داشت. این به معنای کاهش رشد منفی وزنی و ارزشی صادرات در دی‌ماه سال جاری می‌باشد.
همچنین میانگین ارزش هر تن کالای صادراتی در دی ماه، برابر با ۴۱۴/۵ دلار بوده که نسبت به میانگین ارزش هر تن کالای صادراتی در آذرماه ( ۳۹۶/۵دلار) ۴/۵درصد رشد را نشان می دهد.
بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده در قانون برنامه هفتم پیشرفت (رشد سالانه ۲۳ درصدی صادرات) لازم است تا صادرات سال ۱۴۰۳ به رقم ۶۰.۷ میلیارد دلار برسد
از نقطه نظر واردات، ارزش واردات در دی ماه سال جاری از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب ۲/۸میلیون تن و ۵/۲ میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه ماه قبل یعنی آذرماه (۳/۴۱میلیون تن و ۵/۷میلیارد دلار) ۱۸ و ۸/۸ درصد کاهش نشان می دهد. این در حالی است که وضعیت واردات در آذرماه به گونه ای بوده که نسبت به آبان‌ماه از نظر وزنی رشد ۲۲درصدی و از نظر ارزشی، کاهش ۳۶/۲درصدی را تجربه کرده است.
به عبارت دیگر روند رو به رشد وزن واردات، به شدت معکوس و روند فزاینده کاهش واردات نیز نزولی شده است.
میانگین ارزش هر تن کالای وارداتی در دی ماه برابر با یک‌هزار و 857 دلار بوده که این رقم در آذرماه برابر با یک‌هزار و 671 دلار را تجربه کرده است ( ۱۱/۱درصد افزایش). بنابراین مقایسه روند تجارت خارجی در دی‌ماه و آذرماه، مؤلفه های زیر را مبرهن می سازد؛
۱. کاهش روند نزولی وزن صادرات
۲. کاهش روند نزولی ارزش صادرات
۳. کاهش فزاینده وزن واردات
۴. کاهش روند نزولی ارزش واردات
۵. افزایش میانگین ارزش هر تن کالای صادراتی
۶. افزایش میانگین ارزش هر تن کالای صادراتی
بنابراین از مجموع چهار متغیر ارزشی و وزنی صادرات و واردات، شاهد بهبود متغیر ارزش صادرات بوده و سایر متغیرها بهبود چندانی پیدا نکرده اند. مهمترین متغیر در این مسیر وزن واردات بوده که به شدت کاهش یافته که به معنای واردات کالاهای مصرفی و واجد ارزش افزوده می باشد.
تراز تجاری کشور در دی ماه برابر با( ۶۴۰-) میلیون دلار بوده که در مقایسه با تراز تجاری (۷۰۰-) میلیون دلاری آذرماه، رشد ۸/۶ درصدی نشان می دهد. فراموش نشود که تراز تجاری آبان‌ماه برابر با (۳/۴-) میلیارد دلار بوده و روند افزایشی تراز تجاری استمرار یافته است.
بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده در قانون برنامه هفتم پیشرفت (رشد سالانه ۲۳ درصدی صادرات) لازم است تا صادرات سال ۱۴۰۳ به رقم ۶۰.۷ میلیارد دلار برسد که در این صورت باید شاهد صادرات ماهانه 5 میلیارد دلاری باشیم که با توجه به صادرات ۴۷/۷میلیارد دلاری 10 ماهه، لازم است تا کسری ۲/۳میلیارد دلاری نسبت به میانگین 10 ماهه، در ماه‌های باقیمانده تا پایان سال جبران شود. به عبارت دیگر لازم است که صادرات کشور در ماه‌های بهمن و اسفند، حداقل برابر با ۶/۱۵۰میلیارد دلار باشد.
میانگین صادرات ماهانه در 10 ماهه منتهی به اول بهمن ماه سال ۱۴۰۳، برابر با ۴/۷ میلیارد دلار بوده که در این صورت، تلاش مجموعه‌های سیاست‌گذاری و تصدیگری صادرات باید این اساس باشد که مجموع صادرات در ماه‌های بهمن و اسفند، حداقل برابر با ۱۲/۳میلیارد دلار باشد تا هدف رشد ۲۳درصدی صادرات در سال ۱۴۰۳محقق شود .